– To je ono mladunče od one velike krmače, zar ne, oče?

SVINJE I KRMAČE – INTELIGENTNA, POTCIJENJENA BIĆA I STUBOVI STOČARSKE PROIZVODNJE

Svinje su mnogo više od onoga kako ih većina ljudi zamišlja. Iako su često povezane s pojmovima prljavštine, masnoće i hrane, istina o njima je mnogo kompleksnija, dublja i zanimljivija. Ove životinje, koje se uzgajaju hiljadama godina, ne samo da su nevjerovatno važne za ljudsku ishranu i ekonomiju, već su i inteligentne, emocionalno kompleksne i sposobne za snažne društvene veze.

U ovom tekstu ćemo temeljito obraditi svinje, a poseban naglasak staviti na krmače – ženke svinja, koje su ključni stub svinjarstva i uzgoja.

ISTORIJSKI POGLED: KAKO JE ČOVJEK POČEO DA UZGAJA SVINJE

Pripitomljavanje svinja seže unazad najmanje 9.000 godina. Smatra se da su prve domaće svinje potekle od divlje svinje (lat. Sus scrofa) u području današnje Turske i Kine. Ubrzo nakon toga, svinje su se proširile po cijelom svijetu, prilagođavajući se različitim klimama i stilovima uzgoja.

Rani narodi su brzo prepoznali svinju kao izuzetno efikasnu životinju – jede skoro sve, brzo raste, razmnožava se lako, a njeno meso se može koristiti u brojnim oblicima, od sušenog mesa do kobasica, slanine, čvaraka, pršute…

OPĆE KARAKTERISTIKE SVINJA

  • Latinski naziv: Sus scrofa domesticus

  • Porodica: Suidae

  • Životni vijek: U prirodi 10-15 godina, na farmama znatno kraće

  • Težina: Može varirati od 50 kg (manje rase) do preko 300 kg kod velikih rasplodnih primjeraka

  • Ishrana: Svaštojedi – jedu biljke, žitarice, otpatke, pa čak i meso

Svinje imaju izuzetno razvijeno čulo mirisa, a mozak im je, po mnogim parametrima, složeniji i funkcionalniji od mozga pasa. Neki testovi pokazuju da svinje mogu naučiti kompleksne zadatke, prepoznavati sebe u ogledalu i rješavati logičke probleme. Ukratko – riječ je o vrlo inteligentnim životinjama.

INTELIGENCIJA I PONAŠANJE SVINJA

Jedna od najnepravednijih stvari u vezi s percepcijom svinja jeste stereotip da su “glupe” i “lijene”. Naprotiv, svinje su među najinteligentnijim domaćim životinjama. Naučnici su dokazali da:

  • Mogu učiti kroz pozitivnu i negativnu stimulaciju

  • Pamte rute i prepoznaju mjesta

  • Formiraju snažne emocionalne veze s drugim svinjama i ljudima

  • Pokazuju empatiju, frustraciju i čak tugu

Kada im se pruži dovoljno prostora i slobode, svinje ne leže u blatu bez razloga – one se valjaju kako bi se rashladile i zaštitile od parazita, jer nemaju znojne žlijezde. Njihovo ponašanje je racionalno, a ne bezumno.

ŠTA SU KRMAČE?

Krmača je ženka svinje koja je dostigla polnu zrelost i koristi se za razmnožavanje. U uzgoju, krmače su ključni dio proizvodnog ciklusa, jer se od njih dobija podmladak – prasići, koji se kasnije uzgajaju za meso ili dalje razmnožavanje.

Specifičnosti krmača:

  • Polna zrelost: između 5 i 8 mjeseci

  • Trudnoća (skotnost) traje oko 114 dana (3 mjeseca, 3 sedmice, 3 dana)

  • Mogu da imaju i do 2 legla godišnje, s prosjekom od 8–14 prasića po leglu

  • Najplodnije su između 2. i 5. godine života

GRAVIDITET I OKOT KOD KRMAČE

Nakon parenja (prirodnog ili vještačke oplodnje), krmača se pažljivo prati tokom trudnoće. U to vrijeme se posebna pažnja poklanja ishrani, prostoru i higijeni. Neposredno pred okot, krmača često pokazuje nervozu, priprema ležište (ako ima prostora) i smanjuje apetit.

Sam porođaj (okot) obično traje 2 do 4 sata, ali kod velikih legla može trajati i duže. Nakon okota, krmača instinktivno liže prasiće, potiče disanje i dojenje. Prasići odmah traže vime, a prvi sati su presudni za njihov opstanak.

UMLAĐIVANJE STADA I ULOGA KRMAČA

Na svakoj savremenoj farmi, krmače se rotiraju i podmlađuju. Životni vijek jedne krmače u proizvodnji zavisi od njenog zdravlja, plodnosti i produktivnosti. Kada krmača počne rađati manje prasića, gubi kondiciju ili ima komplikacije, povlači se iz uzgoja.

ISHRANA KRMAČA I PRASIĆA

Ishrana krmače mora biti prilagođena svakom stadiju:

  • Tokom trudnoće – umjerena energija, visok sadržaj vlakana, minerali (posebno kalcijum i fosfor)

  • Tokom dojenja – visokoenergetska hrana, proteini i voda u velikim količinama

  • Mlade krmače – dodatni vitamini za pravilan rast i hormonalni balans

Prasići, s druge strane, počinju sa sisanjem majčinog mlijeka, a već nakon par dana im se uvodi starter hrana bogata energijom i lako svarljivim sastojcima.

BOLESTI I ZDRAVSTVENA ZAŠTITA

Svinje su osjetljive na brojne bolesti – virusne, bakterijske, parazitske. Neke od najopasnijih uključuju:

  • Afrička svinjska kuga (ASF)

  • Klasična svinjska kuga

  • Parvovirusne infekcije (kod gravidnih krmača)

  • Salmoneloza

  • Respiratorne infekcije (naročito u zatvorenim prostorima)

Vakcinacija, pravilna ishrana, higijena i veterinarska kontrola su ključne za zdravlje krmača i mladih prasića.

SVINJE U TRADICIJI I KULTURI

U mnogim ruralnim sredinama, svinja ima posebno mjesto. U Balkanskim zemljama, svinjokolj (klanje svinje) je i danas važan porodični i kulturni događaj. Sve se koristi – meso, mast, krv (za krvavice), koža, čak i crijeva za kobasice.

Svinja se spominje u basnama, poslovicama, narodnim pričama i mitovima. Zanimljivo je da su u nekim religijama (npr. islam, judaizam) svinje smatrane nečistim životinjama i njihovo konzumiranje je zabranjeno, dok su u drugim kulturama simbol obilja, sreće i blagostanja.

Oglasi - Advertisement

RELATED ARTICLESMORE FROM AUTHOR