VIC DANA : Sin u zatvoru

Ova priča vodi nas u jednu svakodnevnicu nažalost u nekim porodicama. Sin je završio u zatvoru i obzirom da su mu bili dozvoljeni telefonski pozivi, on se jedne prilike čuo s majkom. Majku je zanimalo kako mu je a on je počeo da hvali zatvor kao da je hotel.

–Uredu, nemoj sine da praviš probleme da te ne bi istjerali.

Najveći zatvori u svijetu – monumentalni kompleksi iza rešetaka

Zatvori su mjesta gdje država čuva počinioce krivičnih djela, ali istovremeno predstavljaju i ogledalo društva, njegove politike, pravnog sistema i odnosa prema ljudskim pravima. Dok u nekim zemljama zatvori podsjećaju na rehabilitacione centre gdje je naglasak na obrazovanju i resocijalizaciji, u drugim podsjećaju na male gradove iza visokih zidova, često prenaseljene, s teškim uslovima i hiljadama zatvorenika. Najveći zatvori svijeta upravo su oni koji, zbog svoje veličine i broja zatvorenika, izazivaju i fascinaciju i strahopoštovanje.

U ovom jako dugom tekstu vodiću vas kroz priču o nekim od najvećih i najpoznatijih zatvorskih kompleksa na planeti, uz pogled na njihov kapacitet, uslove života, istoriju i globalni značaj.

1. Silivri zatvorski kompleks – Istanbul, Turska

Jedan od najvećih zatvorskih kompleksa u Evropi i svijetu nalazi se u Istanbulu. Silivri Prison može primiti oko 11.000 zatvorenika, a prostire se na ogromnom zemljištu sa sopstvenim sudskim zgradama, bolnicama i sportskim terenima.

Silivri je posebno poznat jer u njemu nisu smješteni samo kriminalci, već i brojni politički zatvorenici, novinari i intelektualci, posebno nakon političkih previranja i pokušaja puča u Turskoj. Ovaj zatvor često se navodi u izvještajima o ljudskim pravima zbog uslova i tretmana zatvorenika.

2. New Bilibid Prison – Manila, Filipini

Na Filipinima se nalazi jedan od najvećih zatvora na svijetu – New Bilibid Prison, osnovan 1940-ih. Njegov zvanični kapacitet iznosi oko 17.000 zatvorenika, ali stvarni broj često prelazi i 25.000.

Ono što ga čini posebnim jeste činjenica da unutar zidina zatvora postoje cijele „zajednice“: trgovine, improvizovane pijace, pa čak i muzičke grupe i sportski klubovi. Međutim, prenapučenost i slabi uslovi često dovode do nasilja i pobuna.

3. Louisiana State Penitentiary (Angola) – Sjedinjene Američke Države

Poznat i kao Angola Prison, ovaj zatvor u Louisiani najveći je u SAD-u i jedan od najpoznatijih u svijetu. Prostire se na 73 kvadratna kilometra (toliko da je često upoređivan s farmom ili malim gradom) i u njemu se nalazi više od 6.000 zatvorenika.

Posebno je poznat po tome što je u njemu najveći broj zatvorenika osuđenih na doživotne kazne bez mogućnosti pomilovanja. Angola ima sopstvenu farmu na kojoj zatvorenici rade, a u javnosti je kontroverzan i zbog poznatog „Angola Rodea“ – rodeo takmičenja u kojem učestvuju sami zatvorenici.

4. Tihar Jail – New Delhi, Indija

Tihar Jail u Indiji često se opisuje kao najveći zatvor u Aziji. Sastoji se od niza zatvorskih kompleksa i u njemu je smješteno oko 12.000–16.000 zatvorenika, iako je kapacitet znatno manji.

Tihar je specifičan jer se u njemu sprovodi program rehabilitacije kroz umjetnost, obrazovanje i rad. Zatvorenici izrađuju rukotvorine, bave se muzičkim aktivnostima, a proizvodi koje prave često se prodaju na tržištu pod brendom „Tihar“.

5. Kresty Prison – Sankt Peterburg, Rusija

Historijski, Kresty je bio jedan od najvećih zatvora u Evropi, smješten u Sankt Peterburgu. Projektovan je da primi oko 3.000 zatvorenika, ali je tokom 1990-ih bio prenapučen i do 10.000 ljudi.

Ono što ga čini upečatljivim jeste njegova karakteristična arhitektura u obliku dva krsta, pa otuda i ime „Kresty“ (krstovi). Rusija je u međuvremenu izgradila novi zatvorski kompleks i preselila zatvorenike, ali Kresty ostaje simbol zatvorske prenapučenosti u postsovjetskom periodu.

6. Bang Kwang Central Prison – Tajland

Poznat pod nadimkom „Bangkok Hilton“, ovaj zatvor je jedan od najozloglašenijih u Aziji. Iako nije najveći po kapacitetu (oko 6.000 zatvorenika), poznat je po tome što su u njemu smješteni najteži kriminalci, uključujući i osuđenike na smrtnu kaznu.

Uslovi života su teški – ćelije su prenatrpane, hrana je oskudna, a zatvorenici veći dio dana provode u lancima. Uprkos modernizaciji u posljednjim godinama, Bang Kwang ostaje sinonim za ekstremno strogo zatvorsko okruženje.

7. Rikers Island – New York, SAD

Rikers Island je ogroman kompleks zatvora i pritvorskih jedinica u New Yorku, smješten na ostrvu između Bronksa i Queens-a. S kapacitetom od oko 10.000 zatvorenika, predstavlja jedan od najvećih zatvora u Americi.

Rikers je u javnosti često kritikovan zbog nasilja, korupcije i loših uslova, te se već godinama vodi debata o njegovom zatvaranju i zamjeni manjim, humanijim zatvorskim ustanovama.

8. La Modelo – Bogota, Kolumbija

Ovaj zatvor je ozloglašen zbog ekstremne prenapučenosti i nasilja među zatvorenicima. S kapacitetom od nekoliko hiljada ljudi, često prima i dvostruko više od predviđenog. U La Modeli su se događali brojni krvavi sukobi, a javnost ga pamti kao jedno od najopasnijih mjesta u Južnoj Americi.

9. ADX Florence – Kolorado, SAD

Iako nije najveći po kapacitetu (oko 500 zatvorenika), ADX Florence se ubraja u najpoznatije jer je riječ o zatvoru supermaksimalne sigurnosti. Tu su smješteni neki od najopasnijih kriminalaca i terorista, uključujući organizatore bombaških napada i vođe mafije.

Svaki zatvorenik provodi 23 sata dnevno u samici, što ga čini zatvorom s najstrožim režimom u SAD-u. Njegova reputacija simbol je „zatvora iz kojeg nema bijega“.

Zajedničke karakteristike najvećih zatvora

Iako se razlikuju po kulturi i načinu funkcionisanja, najveći zatvori svijeta dijele neke zajedničke odlike:

• Prenapučenost – broj zatvorenika često višestruko premašuje kapacitet.

• Nasilje i pobune – što je veći broj ljudi, veća je i mogućnost sukoba.

• Specifična ekonomija – unutar zidina stvaraju se svojevrsna crna tržišta i sistemi preživljavanja.

• Ogledalo društva – zatvori pokazuju koliko je neka država sposobna da balansira između sigurnosti i ljudskih prava.

Najveći zatvori na svijetu nisu samo mjesta gdje se izvršava kazna – oni su mali gradovi iza zidina, sa svojom unutrašnjom dinamikom, hijerarhijom i problemima. Neki od njih, poput Tihara u Indiji, pokušavaju ponuditi i rehabilitaciju i nadu za novi početak, dok drugi, poput Bang Kwanga ili Angole, ostaju simbol stroge kontrole i ponekad surovih uslova.

U konačnici, veličina zatvora ne mjeri se samo brojem zatvorenika, već i njegovim uticajem na društvo, kulturu i percepciju pravde. Najveći zatvori svijeta tako ostaju svojevrsna pozornica gdje se ogleda odnos čovjeka prema zakonu, slobodi i samom životu.